ПАДРЭЗ Павел Францавіч

Нарадзіўся ў 1968 г. ў в. Зарэчнае Валожынскага раёна Мінскай вобласці. Беларус. Член ВЛКСМ. Бацькі працуюць у саўгасе «Багданаўскі»: маці, Яніна Юлья-наўна, рабочай, бацька, Франц Іванавіч, электрыкам, у 1983 г. Павел скончыў Вайганаўскую васьмігадовую школу, у 1986 г. — Валожынскае ПТВ № 208. У 1986 г. прызваны ў Савецкую Армію. Радавы П. Ф. Падрэз загінуў у Афганістане 24. 11. 1987 г. Пахаваны ў в. Багданава Валожынскага раёна. Пасмяротна ўзнагароджаны ордэнам Чырвонай Зоркі, медалём «Воіну-інтэрнацыяналісту ад удзячнага афганскага народа». У Вайганаўскай школе створаны куток памяці воіна-інтэрнацыяналіста.

Портрет воина

Каким он был - Павел Подрез, юноша с 1968 года рождения? Он и известен стал только после своей смерти. Представляю, сколько разных людей задали себе этот вопрос, мысленно вернулись в прошлое, когда учили, воспитывали обычного этого юноши.

В Вайганавскай васьмигодцы встретилась с классным руководителем Павла, преподавателем белорусского языка и литературы Ниной Павловной Концевой. Ее воспитанники оформили уголок Павла подрез, альбом, который назвали «Он так понимал свой долг».

... Вот обычный крестьянский дом в деревне Заречное Богдановской сельсовета. Дом, где теперь навечно поселилась горе. 3 детских любительских фотографий смотрит симпатичный мальчик с огромными глазами. Вот он взрослеет, переходя из класса в класс. На последней школьной фотографии весь их выпускной восьмой класс. Как и принято, юноши стоят во втором ряду. Павел - первый слева.

-Он всегда мечтал стать шофером, любил технику. Об этом писал во Всех сочинениях. Поэтому и в училище пошел ... - вспоминает учительница.

К чести и Н. П. Концевой, и директора школы В. В. Працкевича они не пытаются в воспоминаниях сделать из парня героя, отличника. Однако все отмечают его исполнительность, честность.

Потом этапным моментом в бияграфiи Павла было Воложинское профтехучилища № 208. Здесь учеба в сочетании с любимыми практическими занятиями давалось парню гораздо легче. I закончил он училище на "4" и "5".

Мастер производственного обучения училища И.И Залесский вспоминает:

-Это был мой первый выпуск - 26 человек, поэтому и помню всех хорошо. Три года на глазах. Павел жил в общежитии. Был старостой комнаты. Очень любил спорт. Постоянно участвовал во всех спортивных мероприятиях. По характеру - спокойный, никогда не нарушал дисциплину, хотя контингент у нас нелегкий.

Вспоминает преподаватель родного языка и литературы училища Н. В. Жданюк:

-Павел любил белорусский литературу. На моем уроке даже садился на первую парту. Всегда отвечал хорошо. Видела, что с удовольствием принимал участие в дискуссиях на уроке. Но разговорчивым его не назовешь. По характеру был спокойный, уравновешенный, но его невозможно было обидеть, мог постоять за себя.

Сохранились письма Павла из армии, открытка, в которой он поздравляет родителей с наступающим Новым, 1987 годом. I сегодня, когда читаешь эти пожелания - крепкого здоровья, успехов в работе и семейного счастья - они воспринимаются болезненно. Ведь именно этот год разделил их жизнь на две по-лавины: на жизнь и смерть.

А вот один из листов, датированный 2 ли-стападам прошлого года. Приведу его почти полностью:

«Вот уже ровно год, как я в армии. Сейчас нахожусь в командировке. В командировке хорошо побывать: никакого военной жизни, работаешь, как гражданский человек. В воскресенье можно в увольнение сходить или книгу почитать, или сделать вкусное поесть. Можно картофеля пожарить или блинчиков испечь.

Погода сейчас резко испортилась, начались дожди i даже снег выпал. Но он полежал только сутки. В прошлом году, когда сюда приехали, в такое время еще жара была. После ее сейчас привыкнуть к холоду трудно ... "

I только из письма боевых друзей Павла стало известно, что он жалел родителей и не писал им всю правду:

"Уважаемые родители нашего Паши! Пишут Вам друзья, товарищи, сослал потребителю Вашего сына. В своих письмах он скрывал, что находится на территория Афганистана. Он не хотел Вас огорчать. Сразу после учебного пункта Паша попал в наше подразделение, получил машину 3IЛ-131, принимал участие во всех боевых операциях и агитационных рейдах.

За хорошую службу он награжден нагрудным знаком «Отличник погранвойск» II степени.

I вот они поехали на очередную операцию с задачей помочь окруженным душманами советским воинам. Машина Павла была загружена боеприпасами. На пути боевая группа попала под обстрел. Завязался бой. В этом неравном бою мы потеряли своего боевого друга Пашу. Мы скорбим вместе с Вами. Высылаем Вам список Пашин съемки ... "I ряд подписей.

Не забывают боевого друга воины, кто прослужил с ним такие длинные и так быстро пролетев полгода. Пишут в деревню к родителям письма, летом при уезжали на могилу.

Н. Штейнер.

Партрэт воіна

Якім ён быў — Павел Падрэз, юнак з 1968 года нараджэння? Ён і вядомы стаў толькі пасля сваёй смерці. Уяўляю, колькі розных людзей задалі сабе гэта пытанне, у думках вярнуліся ў мінулае, калі вучылі, выхоўвалі звычайнага гэтага юнака.

У Вайганаўскай васьмігодцы сустрэ-лася з класным кіраўніком Паўла, выкладчыцай беларускай мовы і літаратуры Нінай Паўлаўнай Канцавой. Яе выхаванцы аформілі куток Паўла Падрэза, альбом, які назвалі «Ён так разумеў свой абавязак».

... Вось звычайны сялянскі дом у вёсцы Зарэчнае Багданаўскага сельсавета. Дом, дзе цяпер навечна пасялілася гора. 3 дзіцячых аматарскіх фатаграфій паглядае сімпатычны хлопчык з вялізнымі вачыма. Вось ён сталее, пераходзячы з класа ў клас. На апошняй школьнай фатаграфіі ўвесь іх выпускны восьмы клас. Як і прынята, юнакі стаяць у другім радзе. Павел — першы злева.

—Ен заўсёды марыў стаць шафёрам, любіў тэхніку. Пра гэта пісаў ва Ўсіх сачыненнях. Таму і ў вучылішча пайшоў... — успамінае настаўніца.

Да гонару і Н. П. Канцавой, і дырэктара школы В. У. Працкевіча яны не спрабуюць ва ўспамінах зрабіць з хлопца героя, выдатніка. Аднак усе адзначаюць яго стараннасць, сумленнасць.

Потым этапным момантам у біяграфiі Паўла было Валожынскае прафтэхвучылішча № 208. Тут вучоба ў спалучэнні з любімымі практычнымі заняткамі давалася хлопцу значна лягчэй. I скончыў ён вучылішча на "4» і «5».

Майстар вытворчага навучання ву-чылішча I. I. Залескі ўспамінае:

—Гэта быў мой першы выпуск — 26 чалавек, таму і помню ўсіх добра. Тры гады на вачах. Павел жыў у інтэрнаце. Быў старастам пакоя. Вельмі любіў спорт. Пастаянна ўдзельнічаў ва ўсіх спартыўных мерапрыемствах. Па характары — спакойны, ніколі не парушаў дысцыпліну, хаця кантынгент у нас нялёгкі.

Успамінае выкладчыца роднай мовы і літаратуры вучылішча Н. У. Жданюк:

—Павел любіў беларускую літаратуру. На маім уроку нават садзіўся на першую парту. Заўсёды адказваў добра. Бачыла, што з задавальненнем прымаў удзел у дыскусіях на ўроку. Але гаваркім яго не назавеш. Па характары быў спакойны, ураўнаважаны, але яго немагчыма было пакрыўдзіць, мог пастаяць за сябе.

Захаваліся пісьмы Паўла з арміі, паштоўка, у якой ён віншуе бацькоу з надыходзячым Новым, 1987 годам. I сёння, калі чытаеш гэтыя пажаданні — моцнага здароўя, поспехаў у рабоце і сямейнага шчасця — яны ўспрымаюцца балюча. Бо менавіта гэты год падзяліў іх жыццё на дзве па-лавіны: на жыццё і смерць.

А вось адзін з лістоў, датаваны 2 лі-стападам мінулага года. Прывяду яго амаль цалкам:

«Вось ужо роўна год, як я ў арміі. Цяпер знаходжуся ў камандзіроўцы. У камандзіроўцы добра пабываць: ніякага ваеннага жыцця, працуеш, як цывільны чалавек. У нядзелю можна ў звальненне схадзіць ці кнігу пачытаць, ці зрабіць што смачнае паесці. Можна бульбы пасмажыць ці блінчыкаў напячы.

Надвор'е тут рэзка сапсавалася, пачаліся дажджы i нават снег выпаў. Але ён паляжаў толькі суткі. У мінулым годзе, калі сюды прыехалі, у такі час яшчэ спякота была. Пасля яе цяпер прывыкнуць да холаду цяжка..."

I толькі з ліста баявых сяброў Паўла стала вядома, што ён шкадаваў баць-коў і не пісаў ім ўсю праўду:

"Паважаныя бацькі нашага Пашы! Пішуць Вам сябры, таварышы, саслу-жыўцы Вашага сына. У сваіх пісьмах ён утойваў, што знаходзіцца на тэры-торыі Афганістана. Ён не хацеў Вас засмучаць. Адразу пасля вучэбнага пункта Паша трапіў у наша падраздзяленне, атрымаў машыну 3IЛ-131, прымаў удзел ва ўсіх баявых аперацыях і агітацыйных рэйдах.

За добрую службу ён узнагароджаны нагрудным знакам «Выдатнік пагранвойск" II ступені.

I вось яны паехалі на чарговую аперацыю з задачай дапамагчы акружаным душманамі савецкім воінам. Машына Паўла была загружана бое прыпасамі. На шляху баявая група трапіла пад абстрэл. Завязаўся бой. У гэтым няроўным баі мы страцілі свайго баявога сябра Пашу. Мы смут куем разам з Вамі. Высылаем Вам апошнія Пашыны здымкі..." I шэраг подпісаў.

Не забываюць баявога сябра воіны, хто праслужыў з ім такія доўгія і так хутка праляцеўшыя паўгода. Пішуць у вёску да бацькоў лісты, летам пры язджалі на магілу.

Н. Штэйнер.